بازیهایی برای تقویت حواس

قوی بودن حسهای کودک، در رشد عقلی او نقش زیادی دارد. البته منظور از تقویت حواس،بالا بردن ادراک توسط حسها می باشد نه اینکه صرفا آن حس قوی شود. به طور مثال منظور از اینکه حس بینایی تقویت شود این نیست که چیزهای ریزتر را ببیند بلکه مقصود این است که چگونه با دقت بیشتری از این حس استفاده کند به جزئیات توجه کند و اکنون متوجه شوید که چرا تقویت حواس باعث تقویت هوش می شود.
همچنین مشخص می شود که اگر کودکی چشمان ضعیف یا گوشهای سنگین داشته باشد،کم هوش نیست و این کودک هم می تواند این حواس خود را تقویت کند.

در این قسمت بازیهایی جهت تقویت حواس گفته می شود ولی پیش از آن به دونکته زیر توجه کنید:

1- بازیهای گفته شده رابه شکلهای مختلف تغییر دهید و آنها را به کار ببرید.
2- بازیها را تا حد توان کودک خود انتخاب کنید، با زیادتر شدن سن کودک می توانید بازی را مشکلتر کنید.به شکلی عمل کنید که کودک تلاش کند و پس از موفقیت او را تشویق کنید.

اکنون چند بازی برای تقویت حواس گفته می شود:
1- بازی پیدا کردن اشیای با صدا
چیزی مانند ساعت که صدا می کند را پنهان کنید و از کودک بخواهید تا از روی صدا آن را پیدا کند.
چیزی را مخفی کنید و از کودک بخواهید تا آن را پیدا کند. شما هم با یک قاشق به کاسه بزنید و یا به شکل دیگری صدا درآورید.به کودک بگویید هر وقت که به ان شیء نزدیک شد صدای بلندتری ایجاد می کنید و هر وقت که از آن دور شد صدای کودچکتری ایجاد می کنید.کودک باید با تغییر بلندی صدای ضربه زدن شما شیء را پیدا کند.
در جمعی از کودکان به ترتیب چشم کودکی را ببندید. کودکان دیگر در اطراف او را صدا می زنند و یا با دست زدن به هم صدا تولید می کنند.کودک باید جای آنها را متوجه شود و به آنها دست بزند وقتی کودک توانست این کارها را بکند چشمهایش باز می شود.

2- تقلید صدا و آهنگ
چند ضربه به میز بزنید و از کودک بخواهید که او هم همان تعداد ضربه به میز بزند.ابتدا تعدادی ضربه به سادگی بزنید.می توانید به ضربه ها آهنگ بدهید مثلا دو ضربه کمی مکث، سه ضربه ی دیگر، کمی مکث، دوضربه ی دیگر، سپس از کودک بخواهید که به همین شکل عمل کند. فاصله ی بین ضربه ها را کم و زیاد کنید و به این شکل مانند یک آهنگ عمل کنید و بازی را مداوم سختتر نمائید.
با کودک مسابقه ی تقلید صدا بگذارید.می توانید این مسابقه را در بین کودکان برقرار نمائید. صدای حیوانات، صدای باد، صدای وسایل نقلیه، صدای فیلمها و... ر ابه مسابقه بگذارید.
کلمات یا جملات بی معنی بگویید و از کودک بخواهید تا آن کلمات را تکرار کند.

3- تشخیص صداها
چشمهای کودک را ببندید و از بین چند نفر یکی صحبت کند و کودک باید تشخیص دهد که او کیست. یک نفر از پشت چشمان کودک را می گیرد و می گوید من کی هستم؟ کودک از روی صدا او ر تشخیص می دهد و تا زمانی که درست نگفته چشمانش رها نمی شود.البته این بازی می تواند تقویت سایر حواس، مثل لامسه هم باشد مخصوصا اگر کسی چشمان کودک را بگیرد و شخص دیگری بگوید من کی هستم؟
با نوار صوت صدای حیوانات مختلف، باد، آبشار، آتش و... را برای کودک پخش کنید و او باید آنها را تشخیص دهد ومی توانید صدای شخصیت های کارتونی را پخش کنید و کودک آنها را تشخیص دهد.
به کودک بگویید که هر وقت کلمه ی خاصی را شنید صدایی تولید کند. مثلا هرگاه کلمه ی مرغ را شنید بگوید قد قد. سپس شروع به گفتن یک سری کلمه کنید و گاهگاهی کلمه ی مرغ را هم بگویید. می توانید شروع به خواندن داستان یا متنی کنید که کلمه ی مرغ در آن به کار رفته است. می توانید چند کودک را جمع کرده با هم این بازی را انجام دهید. برای هر کدام از آنها کلمه ای را انتخاب و آنها باید وقتی که کلمه ی خودشان را شنیدند صدای مخصوص را ایجاد کنند.
دوسری کلمه ی پنج تایی بگویید که در این دو سری یک کلمه ی مشابه است یا همه ی کلمات متفاوت و فقط یک کلمه است که در هر دو سری تکرار شده است و از کودک بخواهید که این کلمه را پیدا کند.
یک متن بخوانید و به کودک بگویید که در خواندن این متن تلفظ بعضی از کلمات را اشتباه می گویم. کودک باید بلافاصله اشتباه شما را تذکر دهد و بالافاصله تلفظ صحیح را بگوید.

4- شناسایی هویت
به کودک آلبوم را نشان دهید تا از روی آن اشخاص مختلف را شناسایی کند. این کار را می توانید به شکل حیوانات،شخصیت های کارتونی و... انجام دهید. با زیاد شدن سن کودک می توانید عکس حیوانات و... را از طرفهای مختلف پاره کنید و قسمتی را به کودک بدهید تا از روی آن تکه صاحب عکس را شناسایی کند. برای از بین نرفتن عکسها می توانید قسمتی از عکس را باتکه ای از مقوا بپوشانید.
یک عکس ب کودک بدهید تا به خوبی ان را ببیند. سپس عکس را از او گرفته و عکس های دیگری نشان دهید و از کودک بخواهید که صاحب عکسی را که به کودک نشان داده اید در بین این عکس های جدید شناسایی کند. می توانید عکس بازیگری نشان دهید و از کودک بخواهید تا در فیلم آن را شناسایی کند.

5-تشخیص تفاوتها
چند عکس به کودک نشان دهید که یکی از آنها با بقیه فرق دارد و از کودک بخواهید که آن عکس را مشخص کند.
دو عکس که چند تفاوت با هم دارند را به کودک نشان دهید و کودک باید تفاوتهای این دو عکس را نام ببرد.چنین عکسهایی را می توانید در کتابهای تقویت هوش، سرگرمی های هوش و... پیدا کنید.
خودتان می توانید تصویری بکشید و برای اینکه کاملا شبیه شوند از کاغذ کاربن استفاده نمائید.
به کودک بگویید که به دقت به دو پرنده، دوحیوان، دو درخت، دو گل، دو برگ درخت، دو لباس و... نگاه کنید و تا می توانید شکل، رنگ، اندازه و... آنها را بیان کند.
به کودک بگویید از اتاق بیرون برود و در این فاصله چیزی را در اتاق تغییر دهید.سپس از کودک بخواهید وارد اتاق شود و به دقت همه جا را ببیند و متوجه شود که چه چیزی تغییر کرده است یا چه چیزی را برداشته اید.

6- شناسایی از طریق بو
شیشه هایی یک شکل که در آنها موادی مانند نفت،بنزین،گلاب پفپاب و... وجود دارد. از کودک بخواهید تا با بو کردن آنها را تشخیص دهد. می توانید در بین کودکان مسابقه بگذارید که چه کسی تعداد بیشتری را شناسایی می کند؟
شیشه عطر در باز، ستمال آغشته به نفت، یک ظرف غذا و... را در مکانی بگذارید. با کودک مسابقه بگذارید تا ببینید چه کسی می تواند آن را پیدا کند؟
با چشمان بسته انواع غذاها، گلها، ادویه ها و... را شناسایی کنید.

7- چه مزه ای می دهد
موادی را انتخاب کرده به کودک بگویید که چشم خود را بسته و دهان خود را باز کند کمی از آن مواد مانند فلفل، نمک، آب لیمو و... روی زبان کودک بریزید و سؤال کنید که چه مزه ای می دهد. تشخیص مزه را گاهی به صورت معمولی انجام دهید و گاهی بینی نوزاد را بگیرید و از او بخواهید تا مزه را تشخیص دهد.
ابتدا چند ماده یا غذا را قرار دهید تا کودک آنها را ببوید. سپس بینی نوزاد را بگیرید تا آنها را بچشد و از روی مزه بگوید که این مزه با کدام یک از بوها شبیه است؟

8- تشخیص با دست
چند شکل با شکلهای مکعب، دایره، کره، چند ضلعی تهیه کرده و از کودک بخواهید تا با چشمان بسته نام آنها را بگوید. البته ابتدا باید کودک با چشمان باز آنها را دیده باشد و نام آنها را یاد گرفته باشد.
از کودک بخواهید تا با چشمان بسته و به کمک لمس کردن، اسباب بازی های خود را شناسایی کند.
چندین تکه پارچه که از نظر زبری و نرمی، ضخامت، جنس با هم متفاوتند انتخاب کنید. ابتدا یک تکه را به کودک نشان دهید و بگذارید کودک آن را لمس کند. سپس چشمان او را ببندید م از او بخواهید تا بوسیله ی لمس کردن آن تکه پارچه را شناسایی کند.

9- عبور از موانع
چند شیء مثل دمپایی، خاک انداز، قابلمه و... را با کمی فاصله روی زمین بگذارید و از کودک بخواهید از بین آنها به شکل مارپیچ عبور کند. وقتی به پارک رفته اید و می توانید این کار را در بین درختان انجام دهید. وقتی بچه ها به طور گروهی بازی می کنند می توان از بچه ها به عنوان مانع استفاده کرد. توپی به کودک بدهید که بوسیله ی پا پا آن را حرکت دهد و از بین مونع به شکل مارپیچ عبور کند. چوبی بلند و یک توپ به کودکی بدهید (می توانید از جارو به جای چوب استفاده کنید)، تا کودک بوسیله ی چوب، توپ را از بین موانع حرکت دهد.

10- نشانه گیری
یک تخته چوبی برداشته و یک چوب با میخ بلند به شکل عمود روی آن بچسبانید. چند حلقه ی پلاستیکی تهیه کنید و از کودک بخواهید تا با فاصله از تخته بایستد و حلقه ها را طوری بیندازد که چوب یا میخ عمودی وارد حلقه شود. می توانید چند چوب عمودی روی تخته قرار دهید و برای آنها امتیازات مختلف در نظر بگیرید.
چند ظرف یا قوطی با اندازه های مختلف را مانند شکل زیر قرار دهید و از کودک بخواهید تا توپ را درون ظرفها بیندازد امتیاز هر ظرف زیر آن نوشته شده است. این کار را می توانید به شکل مسابقه بین کودکان قرار دهید.
جعبه ای تهیه کنید که روی آن دریچه هایی داشته باشد. کودک در فاصله ی چند متری از ان قرار می گیرد و توپ کوچکی را به طرف در یچه ها می غلتاند. هر دریچه امتیاز مشخصی دارد و اگر توپ وارد آن شد آن مقدار امتیاز به کودک تعلق می گیرد.
چیزی که قابل افتادن است را روی زمین بگذارید. کودک با توپ با فاصله از این شیء قرار می گیرد و با دست یا پا توپ را به طرف آن شیء می زند. اگر توپ باعث افتادن آن شد کودک امتیاز می گیرد.

11- چیدن چوب کبریت
تعدا زیادی چوب کبریت و یک بطری تهیه کنید. به ترتیب یکی یکی روی دهانۀ بطری چوب کبریت بگذارید (شما و کودکتان و یا چند کودک به ترتیب چوب می گذارند) هر کس با گذاشتن چوب کبریت باعث ریختن چوبها شده بازنده است.

12- بازیهای معروف
انواع خانه بازی، گرگی، استپی، هفت سنگ، گلی و پوچی، پنج قل، زو، طناب بازی و... که در بین بچه ها رایج است، باعث بالا رفتن قوای جسمانی، تمرکز حواس، سرعت تصمیم گیری و حفظ تعادل می شوند.
این بازیها نقش مهمی در بالا بردن توان فکری و هوش کودک دارند.